قلاویز چیست؟

قلاویز ابزاری است که از آن برای رزوه زنی، گام زنی و یا دنده زنی در داخل قطعه کار استفاده می شود. قلاویز ها به طور کلی به دو دسته قلاویز دستی و قلاویز ماشینی تقسیم بندی می شوند.

انواع روکش قلاویز (Coating)

۱- روکش اکسید (Steam oxide): در این نوع روکش یک لایه نازک از اکسید بر روی قلاویز کشیده میشود که باعث افزایش مقاومت در برابر خوردگی، سختی، چگالی و خواص مغناطیسی می شود.

۲- روکش طلایی (TIN): در این نوع روکش یک لایه نازک از تیتانیوم نیترید بر روی قلاویز کشیده میشود که دارای خواص روانکاری خوب و چسبندگی خوب برای عمر بیشتر ابزار میشود. این روکش باعث افزایش مقاومت در برابر سایش ، ضریب اصطکاک کم و انتقال حرارتی گرما از ابزار را بهبود می بخشد.

۳- روکش تیتانیوم کربن نیترید (TICN): رنگ این روکش همانطور که در تصویر ملاحظه میکنید خاکستری مایل به آبی می باشد. این پوشش کمی سخت تر از TiN با ویژگی های مقاوم در برابر سایش بهتر، مقاومت در برابر سایش را افزایش می دهد و روی لبه های تیز ابزار ثابت نگه می دارد. در چدن، آلومینیوم با سیلیکون بالا، مس و سایر مواد ساینده عالی است.

انواع متریال قلاویز چیست؟

قلاویز ها از نوع متریال به طور کلی به سه دسته تقسیم می شوند که به شرح زیر می باشد.

قلاویز HSS : این قلاویز از فولاد تند بر ساخته میشود که آن High Speed Steel می گویند.

قلاویز HSS-E: این قلاویز از فولاد تند بر به همراه ۵% درصد کبالت ساخته شده است که به آن فولاد کبالتی نیز گفته می شود.

قلاویز الماس یا کارباید: این قلاویز از کارباید و یا همان اصطلاحا الماس ساخته می شود که دارای سختی بسیار بالاتری نسبت به دو نوع دیگر می باشد.

 آشنایی با پخ زن قلاویز (Chamfer Forms Selection din 2197)

در این بخش با فرم های مصرفی قلاویز قرار است آسنا بشویم. به قسمت ابتدایی قلاویز (نوک قلاویز) تا نهایتا ۵/۵ دنده اول در قلاویز قسمت پخ زن قلاویز نامیده می شود.

قلاویز فرم B

قلاویز فرم C

آشنایی با تلرانس قلاویز

تلرانس رایج در قلاویز ها ISO 2 (6H) می باشد که باعث ایجاد رزوه های با سایز نرمال و نه کوچک یا بزرگتر می شود، بطور دقیق باعث ایجاد تناسب متوسط بین پیچ و مهره میشود. تلرانس دیگر در قلاویز ها ISO 3 (6G) میابشد که باعث ایجاد رزوه های با سایز بزرگتر میشود، از این تلرانس زمانی استفاده میشود که بخواهیم مهره ای که روکش شده باشد یا قرار است روکش بشود، را قلاویز کاری بکنیم. تلرانس دیگر ISO 1 (4H) که باعث ایجاد رزوه های بسیار فیت میشود؛ از این تلرانس به ندرت استفاده می شود.

تلرانس ۶HX و ۶GX در قلاویز چیست؟

ممکن است در هنگام خرید قلاویز با تلرانس های ۶HX و یا ۶GX رو برو بشوید و برایتان سوال پیش آید که این تلرانس در قلاویز چیست و چه معنایی دارد. X بدین معنی است که این تلرانس خارج از استاندارد است و قلاویز های با این تلرانس مناسب برای استفاد بر روی متریال های پر استحکام و یا ساینده مانند چدن استفاده میکنند. در قلاویز های فرمینگ (باکالیت) معمولا با تلرانس ۶HX و ۶GX تولید می شوند.

قلاویز دستی

قلاویز دستی یک نوع از ابزار های بسیار رایج رزوه زنی در تمام دنیا می باشد. این قلاویز بسته به نوع متریک بودن آن و یا نبودن در حالت سه عددی ( متریک ) و یا دو عددی ارائه می گردند.

به هنگام استفاده از قلاویز دستی ما می بایست از دسته قلاویز که به مانند اهرم عمل میکند و قلاویز بر روی آن بسته می شود و شروع به قلاویز زنی میکنیم. ترتیب بسته شدن قلاویز های دستی به این صورت می باشد که ابتدا قلاویز اول رو سپس قلاویز میانه رو و در انتها از قلاویز آخر رو استفاده میکنیم.

قلاویز ماشینی

قلاویز ماشینی بر خلاف قلاویز دستی، تک مرحله ای میباشد. دیگر تفاوت این قلاویز نسبت به قلاویز دستی این است که دیگر برای قلاویز کاری از دسته قلاویز استفاده نمیکنیم، بلکه از قلاویز کن های اتومات و نیمه اتومات و یا دریل برای قلاویز زنی استفاده میکنیم.

قلاویز های ماشینی با توجه به نوع شیار خود به دو دسته تقسیم می شوند: ۱- قلاویز ماشینی مستقیم ۲- قلاویز ماشینی مارپیچ

از قلاویز ماشینی مستقیم در سوراخ هایی که انتهای آن باز می باشد استفاده میشود. از قلاویز ماشینی مارپیچ در سوارخ هایی که انتهای آن بسته می باشد استفاده می شود برای اینکه بتواند به راحتی براده ها رو هنگام رزوه زنی از سوراخ خارج کند.

قلاویز فرمینگ (قلاویز باکالیت)

قلاویز فرمینگ همانند قلاویز های ماشینی تک مرحله ای است. این نوع از قلاویزها برای ماشین کاری بر روی مواد هادی ودارای قابلیت فرم پذیری طراحی شده اند که نام های دیگر آن قلاویز رولینگ، قلاویز باکالیت و یا قلاویزهای بدون شیار می باشد که به این اسم ها شناخته میشود.

در قلاویز های فرمینگ هیچگونه لبه برنده ای (flute) وجود ندارد و ظاهر آن مانند پیچ است، که به همین دلیل این قلاویز ها در هنگام رزوه زنی هیچگونه براده ای تولید نمی کنند. بدلیل فرم خاص طراحی شده برای نورد ،با لبه های گرد و طول روزه کوتاه میتوان آنها را در حفره های دارای خروجی و بدون خروجی نیزمورد استفاده قرارداد.

انواع استاندارد رزوه قلاویز چیست؟

قلاویز ها بر اساس سایز رزوه در دسته بندی های متفاوتی قرار میگیرند که در ادامه به شرح و توضیح هر کدام میپردازیم.

قلاویز متریک (M) : در این استاندارد فاصله گام ها بر اساس میلیمتر اندازه گیری می شوند که سایز نرمال، مصرفی و رایج در قلاویز ها می باشد.

قلاویز دنده ریز (MF) : در این استاندارد گام های قلاویز در مقابل با استاندارد متریک کوچکتر می باشند و به اصطلاح به آن قلاویز دنده ریز می گویند.

قلاویز UNC : حروف UNC مختصر شده ی “Unified National Coarse” می باشد. این استاندارد گام بسیار در ایالات متحده آمریکا رایج است. زاویه این رزوه ها ۶۰ درجه میباشد.

قلاویز UNF : حروف UNF مختصر شده ی Unified National Fine می باشد. این استاندارد در مقایسه با گام UNC ، فاصله گام ها کمتر هستند. زاویه این رزوه ها ۶۰ درجه میباشد.

قلاویز BSW : حروف BSW مختصر شده ی British Standard Whitworth می باشد . این استاندارد گام در انگلیس بسیار رایج است و بسیار شبیه به UNC می باشد با این تفاوت که زاویه رزوه ها ۵۵ درجه می باشند، به همین دلیل نمیتوانند جای یکدیگر استفاده شوند.

قلاویز G  و یا قلاویز لوله : این استاندارد مختص برای سیستم لوله ها می باشد که به آن BSPP که مختصر ritish Standard Pipe Parallel B میباشد. زاویه این رزوه ها ۵۵ درجه می باشد.

قلاویز NPT : این استاندارد مختص برای لوله های گاز و هیدرولیک می باشد نوک رزوه ها بصورت نوک تیز نمیباشد و زاویه این رزوه ها ۶۰ درجه است.

نحوه انتخاب مته مناسب برای قلاویز چیست؟

مطابق با استاندارد ISO  نحوه محاسبه قطر مته برای انجام قلاویز به صورت زیر است:

D=d-p

D = قطر مته

d = قطر نامی قلاویز

p = گام پیچ

مثال :  برای سوراخکاری و قلاویز قطعه جهت نصب  پیچ M6 با گام ۱ میلیمتر باید از مته ۵  استفاده کرد. به یاد داشته باشید که این فرمول مناسب برای قلاویز های متریک و قلاویز های دنده ریز است بر اساس میلیمتر است.

نحوه قلاویز کاری

1. ابتدا لباس ایمنی و عینک بر تن کنید.
2. قلاویز خود را با توجه به اطلاعات ذکر شده در بالا انتخاب کنید.
3. با مته متانسب با قلاویز انتخاب شده، سوراخی در قطعه کار ایجاد کنید.
4. براده های ایجاد شده در سوراخ را تمیز کنید.
5. اگر از قلاویز دستی میخواهید استفاده کنید با ابتدا یک دسته قلاویز تهیه کنید و سپس با بستن قلاویز به ترتیب اول رو، دوم رو و آخر شروع به قلاویز کاری کنید. اگر از قلاویز ماشینی استفاده میکنید، برای استفاده از آن از دریل و دستگاه قلاویز کن اتومات و CNC استفاده کنید.
6. در هتگام قلاویز کاری از روغن قلاویز، برای قلاویز کاری راحت استفاده کنید.
7. پس از اتمام فرایند قلاویز کاری قطع کار و ابزار خود را از براده ها پاکسازی نمایید.

خرید قلاویز

برای کسب اطلاعات بیشتر از قلاویز و نحوه قلاویز کاری و خرید قلاویز میتوانید با همکاران ما در پترو ابزار تماس بگیرید.